Het Burgemeester Berkhoutpark is een van de groene longen van Voorschoten. In 2000 werd het park aangewezen als rijksmonument. Het park is in 1937 aangelegd in de crisistijd en is vernoemd naar burgemeester M.F. Berkhout (1901-1944), die het initiatief nam en de aanleg als werkverschaffingsproject wist te realiseren
Crisisjaren
Het waren de jaren ’30 van de grote economische crisis. In Voorschoten (7.000 inwoners) streefde men naar een groei van het inwonertal, maar niemand kwam af op de nieuw gebouwde woningen. De gedachte was dat men Voorschoten, dat slechts 0,5 ha. openbaar groen had, aantrekkelijker moest maken door een nieuwe wandelgelegenheid te creëren.
Burgemeester Berkhout kwam op het idee daarbij gebruik te maken van de werkverschaffing. In 1936 telde Nederland 480.000 werklozen, die rond moesten komen van fl. 9 “steun” (uitkering) in de week.
De gemeenteraad besloot tot de aankoop van 3 hectare weiland achter het nieuwe gemeentehuis. Met toestemming van het Ministerie van Arbeid werden 50-60 werklozen gedurende 18 weken ingezet voor de aanleg van het park. Hun steun werd verhoogd tot fl. 14 per week en daarnaast kregen ze een blikje varkensvlees, een pakje boter en een paar werkschoenen. Wie het werk weigerde zag zijn steun ingetrokken; je was dan aangewezen op de armenzorg. Het werk was zwaar (er werd alleen met handkracht gewerkt) en lang, 50 uur per week. De Nederlandse Heidemaatschappij ontwierp het park, voerde de directie over het werk en betaalde de lonen uit. De aanleg van het park kostte uiteindelijk fl. 11.000; het Ministerie van Arbeid droeg daarin het bedrag van de steun (60%) bij. Op 5 juli 1937 werd het eerste gedeelte van het park, waarin de grote vijver ligt, feestelijk geopend als Wilhelminapark. De harmonie Benvenuto speelde vrolijke muziek en er waren enkele toespraken, waarin de hoop werd uitgesproken dat het inwonertal van Voorschoten zou toenemen, nu het park gereed was. Namens de industriëlen en middenstanders werd een gemetselde bank met bloembakken (het Wilhelminamonument) aangeboden.
Uitbreiding
Het park is later in een aantal stappen uitgebreid tot de huidige oppervlakte van 5,5 ha. Het park is ontworpen als een Engels landschapspark met slingerpaden, vijvers, bosschages en hoogteverschillen. Daar hoort doorgaans ook een folly (bouwwerk zonder nuttige functie) bij als romantische verwijzing naar vroeger tijden. In 1973 bood de toen in Voorschoten gevestigde Vakopleiding voor het Automobiel-, Motorrijwiel- en aanverwante bedrijf (VAM) bij haar 25-jarig bestaan een ruïne aan, die op het eiland in de grote vijver werd gebouwd. In 2000 is het park aangewezen als rijksmonument. De grote cultuurhistorische waarde van het gaaf bewaard gebleven park in landschapsstijl, de grote variëteit aan bomen en heesters (meer dan 400 deels exotische soorten) en de bijzondere geschiedenis van de totstandkoming van het park vormden daarvoor de motivering. In 2015-2016 kreeg het park een ingrijpende opknapbeurt, waarbij uitgebloeide heesters werden verwijderd, oude zichtlijnen hersteld, de vijvers uitgebaggerd en de speelweide heringericht met nieuwe speeltoestellen.
Het park achter het gemeentehuis kreeg in 1937 de naam Wilhelminapark. Tijdens de Duitse bezetting (april 1942) werd de naam gewijzigd in Raadhuispark. Ter nagedachtenis aan de in 1944 verongelukte initiatiefnemer is het park later het Burgemeester Berkhoutpark genoemd. In 2008 ontstond discussie over de opstelling van Berkhout tegenover de Duitse bezetter. Nadat adjunct-directeur P. Romijn van het NIOD daarover een rapport had uitgebracht, besloot de gemeenteraad in 2011 de naam van het park te handhaven. Romijn oordeelde dat Berkhout niet anders had gehandeld dan de meeste burgemeesters in oorlogstijd.
Bronnen
Leidsch Dagblad, 5 juli 1937
Mooi Voorschoten, maart 1988
brochure Burgemeester Berkhoutpark, Stichting Leefbaar Voorschoten, 1999
Witte Weekblad, 28 december 2011
Doorzicht naar de grote vijver in de winter. Foto J.W. Sentrop.
Entree Prinses Margrietlaan in de winter. Foto J.W. Sentrop.
Zicht op de vijver en het Wilhelminamonument. Foto J.W. Sentrop.
Gele stenen bank, in 1937 aangeboden door de Middenstanders en Industriëlen t.g.v. de opening van het park.