Voorschoten ligt niet aan zee en heeft geen haven van betekenis. Toch is Voorschoten nauw verbonden met de Koninklijke Marine. Na de Tweede Wereldoorlog zijn duizenden dienstplichtigen – ingedeeld bij de Marine – bij het Marine Opkomst Centrum gekeurd. Ook om een andere reden is het MOC voor de geschiedenis van Voorschoten van betekenis: korte tijd deed het dienst als kerk tijdens de bouw van de nieuwe Moeder Godskerk
Mobilisatie en bezetting
In 1939 werd de algemene mobilisatie afgekondigd in verband met de Duitse dreiging. Het Ministerie van Oorlog vorderde in verband hiermee in Voorschoten een terrein voor het onderbrengen van soldaten van de Veldartillerie en hun paarden. Hiervoor werd een stuk land, behorend bij boerderij Lindenhoeve, uitgekozen. Deze boerderij lag toen aan de rand van het dorp, met veel weiland er omheen.
Gedurende de Duitse bezetting is op het terrein een aantal stenen gebouwen geplaatst. Het hoofdgebouw, waar een keuken met kantine was ondergebracht, kreeg een torentje met een uurwerk als camouflage. De toegangspoort van het toenmalige terrein bevond zich bij de hoek van de huidige Koninklijke Marinelaan en de Bloklaan.
Komst van de Koninklijke Marine
In mei 1945 werd het terrein betrokken door onderdelen van het Nederlandse leger. Met ingang van 1 januari 1946 werd het ter beschikking gesteld van de Koninklijke Marine en kreeg het de naam Marine Opkomst Centrum (MOC).
De inrichting en uitrusting van de gebouwen werd aangepast voor de nieuwe functie: het keuren van militair personeel; aanvankelijk oorlogsvrijwilligers en oud-krijgsgevangenen. Hierna kwamen de eerste dienstplichtigen (zee-miliciens) van de lichting 1945 en in juli 1946 het beroepspersoneel.
Het MOC had als taak het medisch keuren, het psychologisch testen en het bepalen van de geschiktheid van de keurlingen voor de verschillende diensten bij de Marine. Daarna werd men geplaatst bij het Marine Opleidingskamp in Hilversum voor de militaire opleiding en vervolgens bij de vakopleiding waarvoor men bestemd was.
Met de bouw van nieuwe huizen in de omgeving moest de oorspronkelijke toegangsweg, de Landweg, worden verlegd. De gemeenteraad besloot toen op verzoek
Betekenis voor Voorschoten
De nieuwe rekruten bleken enorme hoeveelheden voedsel te verslinden. De grondstoffen die door de Marine werden verstrekt bleken niet voldoende. De Voorschotense middenstanders profiteerden hiervan en werden vaste leveranciers van het MOC.
Het MOC kreeg al snel een hechte band met Voorschoten. In augustus 1947 nodigde het gemeentebestuur de MOC-leiding uit voor een ontvangst in hotel-café Deurloo, nu Het Wapen van Voorschoten. De militairen organiseerden jaarlijks een Sint Nicolaasfeest voor de kinderen van Nieuw Voordorp. In 1951 gaf de Marinierskapel van de Koninklijke Marine een concert in het Burgemeester Berkhoutpark voor de burgers van Voorschoten.
De gebouwen van het MOC begonnen gebreken te vertonen. In 1960 nam men de beslissing tot nieuwbouw en samenvoeging met het Marine Opleidingskamp in Hilversum (MOKH). De laatste keuring in het MOC werd verricht op 27 oktober 1961. De officiële sluiting vond plaats op 24 november 1961. De houten barakken zijn verdwenen. Wat resteert is het hoofdgebouw uit 1941, dat als gemeentewerf in gebruik is. Het houdt samen met delen van de gemetselde toegangspoort op de hoek met de Bloklaan, de militaire 20ste-eeuwse geschiedenis van Voorschoten levend.
Bronnen
F. Werner, J. Veltman, J. Smit en T. Bosch, Voorschoten Poort tot de Vloot. De geschiedenis van het Marine Opkomstcentrum, Vereniging Oud Groen en Leefbaar Voorschoten, Voorschoten2004.
Wervingsaffiche Koninklijke Marine (jaren ’50)
Exercerende Marva’s op het MOC-terrein
Voormalig MOC gebouw (situatie 2017) foto J. Koopstra